Ülkemizde iklim sebebiyle yılan ısırıklarına sık rastlanmaktadır. Genellikle Viperidea grubu yılanlar bulunmaktadır. Isırıkların %98 i ekstremitelerdedir. Büyük çoğunluğu ise Nisan-Eylül arasındadır.
Zehirli-zehirsiz yılan ayrımı her zaman mümkün olmaz. Ancak belirlenmiş bazı özellikler vardır
-Zehirsiz yılanların başlıca yuvarlak gözleri, oval şeklinde kafaları vardır. Pulları iridir.
-Zehirli yılanların kafaları hemen hemen düz ve üçgen tipinde, göz bebekleri kısıktır.
YILAN ISIRIKLARINDA İLK YARDIM
-Hasta öncelikle sakinleştirilmeli huzursuzluğu azaltılmalı çünkü en sık rastlanılan reaksiyon aşırı korku, dehşet duygusudur. Bu duyguyla bulantı, kusma, bayılma, ishal, taşikardi, soğukluk, solukluk görülebilir.
-Yara yeriyle çok oynanmadan silinmeli mümkünse yıkanmalıdır.
-Isırılan ekstremite mutlaka hareketsiz hale getirilerek kalp seviyesinin üstünde tutulmalıdır.
-Turnike, emme, yara yerine kesi gibi uygulamalardan kesinlikle uzak durulmalıdır.
-Isırılan bölgenin şişmesi olasılığına karşı, bölgeyi sıkıştırabilecek elbiseleri veya eşyaları uzaklaştırılmalıdır (yüzük, bilezik, saat, ayakkabı vs.)
Yılan zehrine bağlı olarak şişme, lenfadenopati, KOMPARTMAN SENDROMU, RABDOMİYOLİZ , KANAMA, Dic, solunum yetmezliği, hipotansiyon, RENAL YETMEZLİK, kardiyak arrest gibi çeşitli lokal semptomlardan ciddi sistemik semptomlara kadar bir çok tablo görülebilir.
Tüm ısırıkların %20 si ise hiçbir belirtiye neden olmayan KURU ISIRIKlardır.
YILAN ISIRIĞININ EVRELERE GÖRE TEDAVİSİ
- Evre 0:Diş izi görülebilir ama lokal veya sistemik zehirlenme bulgusu yoktur. Yara bakımı, tetanoz profilaksisi yapılıp damaryolu açılıp 6-8 saat gözlemlendikten sonra hasta taburcu edilebilir.
- Evre 1: (Hafif Şiddette Belirtiler) Hafif doku şişliği, hafif ekimoz, sistemik bulgu yok ve laboratuvar bulguları normal. Antiserum kullanılmayabilir. Lokal ödem ilerliyorsa 1 vial. Yara bakımı, tetanoz profilaksisi yapılıp 12 saat gözlemlendikten sonra hasta taburcu edilebilir.
- Evre 2: (Orta Şiddette Belirtiler) Artış gösteren lokal şişlik, ödem, ısırık yerinde ağrı, ekimoz, PTZ uzamış, trombositopeni . Orta şiddette sistemik bulgu ve belirtiler mevcuttur. Tetanoz profilaksisi yapılmalı, kirli yaralarda antibiyotik verilmeli, hidrasyon sağlanıp analjezi verilmeli. Bu tür vakalarda, zehirlenmenin şiddetiyle bağlantılı olarak 2-4 vial antiserum uygulanabilir. Hasta mutlaka monitörize edilebileceği bir bölümde izlenmelidir.
- Evre 3: (Şiddetli Belirtiler) İlerleyici şişlik, o bölgede ağrı, bül, nekroz gözlemlenir. PTZ uzamış, trombositopeni, hipotansiyon. Ciddi sistemik bulgular, koagülopati , böbrek yetmezliği , şok nörotoksik belirtiler, bilinç bozuklukları, anormal EKG bulguları. Bulgular ısırık bölgesini ve tüm ekstremiteyi kapsayabilir, hatta ekstremite sınırlarını aşabilir. Ciddi sistemik bulgu ve belirtilerin yanı sıra, belirgin derecede bozulmuş laboratuvar değerleri mevcuttur. Tetanoz profilaksisi yapılıp, geniş spektrumlu antibiyotik verilmeli. Bu tür vakalarda, zehirlenmenin şiddetiyle orantılı olarak 4-6 vial antiserum Tedaviye yanıt yoksa antivenom dozu arttılırır gerekirse TDP tedaviye eklebilir. Hasta yoğun bakımda izlenmelidir. Eğer kompartman sendromu gelişmişse 1 doz vial daha verilip gerekirse fasyatomi düşünülmelidir.
ANTİVENOM
-IV verilir.
-Çocuklara uygulanırken doz azaltılması yapılmaz yetişkin dozunda uygulanır.
-Ciddi alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Fakat cilt testinin yararsız olduğu düşünülmekte.
-Gebelerde güvenilirliği konusunda kesin bir kanıt yok. Evrelemeye göre uygulanabilir.
-Kontrendikasyonları; serum hastalığı, ANAFLAKSİ, at serumuna karşı duyarlılık
Tüyolar!!!
– Yılan ısırıklarında rutin tedavimizde avil,prednol,dekort gibi veya tüm hastalara profilaktik antibiyotik, çocuklarda doz azaltma gibi gibi uygulamalar yok!!!!
-Analjezik olarak nsaii ajanlar önerilmiyor. Parasetamol grubu veya narkotikler kullanılabilir.
-Acil servise yılan ısırığı ile başvuran her hastadan hemogram , koagülasyon parametreleri, serum elektrolitleri , üre, kreatin, ck, bilirübin, tit, ekg isteyelim.
-Saat başı şuur durumu, nörolojik değerlendirme ,kan basıncı, nabız takibi, ödem değerlendirilmesi yapalım, kanama diatezi bulgularını değerlendirelim. Hatta ödem değerlendirirken gelişindeki ödem sınırını bir kalem yardımıyla çizelim takipte bize faydası olacaktır.
(NOT:Görseller internetten alınmıştır. Çeşitli yazılardan faydalanılarak yapılan özet bir derlemedir.)
