TRAVMA KİNETİĞİ TEKRAR Farklı bir grupta konusu geçen durumu tekrar konuşalım istedim .Soru şu idi meslektaşımızın: Emniyet kemeri takılı olarak-(hava yastığı da açılmış olsun bu arada) bir trafik kazasında şöfor mahalli veya yolcu kısmındaki kişinin ölüm nedeni neden olmuş olabilir ? Biraz fikir jimnastiği sonrası ben kendi fikrimi ilk yoruma güncelleyeceğim..Yanıt ilk yoruma güncellenmiştir..Konu ile ilgili önceki yazımıza da göz atabilirsiniz http://taburcu.net/index.php/2017/10/26/00075/ İlgili haber : https://www.youtube.com/watch?v=atBWjmo5PzY&feature=youtu.be&fbclid=IwAR0lEdjRIwvHJPJ9w8TOZi50JIYZFH3DCj9YHb_GtpYqk-c-1INjmlAro68
Yanıt: Arkadaşlar araç içi veya araç dışı travma kinetiğini bilmek,biraz gözünüzde canlandırmak (ve altta uzun uzadıya linkini vereceğim notu okumanız önerilir,oradaki noktaların da aklınıza gelmesi) cidden hastaya yaklaşırken görünen yaralanma dışında OLASI yaralanma olabilecek yerleri gözden kaçırmamanıza ,tanıyı hızlı koyarak gerekli tedavilerin yapılmasına hız katar.Biz hekimler dahi bazen kullandığımız araba veya hava yastığına güvenerek hız yapabiliyoruz.Örnek üzerinden anlatalım : Örneğin 100 km/saatin üstünde hızlarda araç ANİ DURMA şeklinde ,önündeki başka araca ,duvara ,ağaca çarpma gibi durumlarda,önden hava yastığı ve emniyet kemerinin fiziksel yavaşlatıcı etkisi ile 100km /saatten birden hızlıca yavaşlatarak 0km/saat e düşürüyor.(bu arada bizim vucüt da 100 km /saat hızla gidiyor, lise fizik derslerine girmeyelim:)) emniyet kemerine bağlı ekimozlardan kaynaklı anlayabileceğiniz üzere baya yüksek düzeyde bir basınca maruz kalmanın yanında,iç organ yaralanmaları na bağlı olarak genellikle ölüm gerçekleşmekte..Solid organlarda hızlı ivme kaybına bağlı veya direkt travmaya bağlı laserasyonlar (Yine kamu spotu yapalım ,yola çıkılmadan önce WC ihtiyacının giderilmesi önerilir,mesane dolu iken solid organ benzeri direkt travma ile rüptüre olma olasılığı yükselir,mesane de multipl rüptür oldu mu toplaması eski haline getirmesi de morbidite açısından sıkıntılı) ,torakal aort genellikle sabit kalmakla birlikte arkus aorta ve kalp toraks ön duvarına doğru 100km/saat hızla ivmelenir ve bu noktalara yakın yerleden RÜPTÜRE olma olasılığı (aracın hızının yüksekliğine bağlı olarak ARTAR)..Bir diğer önemli organımız olan beyin önce öne sonra arkaya veya arkadan çarpmalarda tersi şeklinde ivmelenir.Buna bağlı olarak beyin direkt kontüzyonu yanında ,damar rüptür riskleri de artar.Bir diğer organ olan ince bağırsak mezenteri dahi bu ivmeye bağlı olarak yırtılabilir gibi gibi arttırılabilir..Emniyet kemeri yoksa zaten direkt cama kafa travması ,göğüs kafesinin direkt direksiyona travması da kemik ,costa yaralanmaları ve komplikasyonlarını daha da arttırır.(Travmaya bağlı pankreatit bile gelişebilir.Bİyokimyada amilaz kontrolü de önemli olabilir gibi,konu uzamasın alttaki linklere mutlaka göz atınız)önemli diğer yaralanma tipi araç sürücüsünün diz kapağının ön kaputa hızlıca çarpması sonucu femur başının acetabulumu kırma (pelvik yaralanma olma) olasılığıdır.Yani direkt travmaya uğrayan yer yanında indirekt etkiyi de kafamızda biraz canlandırmakta fayda var..Solid organlar açısından birkaç veri daha ekleyelim ..”Trafik kazalarında künt abdominopelvik yaralanmalara sıklıkla rastlanmaktadır. Bu yaralanmaların önemli bir bölümü emniyet kemeri kullanımına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum emniyet kemeri sendromu olarak bilinmektedir “.Bu bilgiden dahi emniyet kemerini taktık ,arabama da çok güveniyorum moduna girerek aşırı hız yapmamalı..Başka bir veri “Künt batın travmasına uğrayan olgularda en sık zarara uğrayan organ dalaktır ve bu yaralanmalar mortalite ve morbidite ile yakından ilişkilidir. Sıklıkla etkilenen diğer organlar karaciğer ve böbrektir . Çalışmada en yüksek oranda etkilenen organ karaciğerdir (%53), bunu dalak (%33) ve böbrek (%30) izlemektedir. “”Dalak ve mezenter yaralanmasına bağlı kanamalar travmadan sonraki ilk birkaç saat içinde bulgu verebilir. Ancak, karaciğer yaralanmaları, büyük damar yaralanması ya da çok geniş bir alanı etkileyen yaralanma olmadıkça geç bulgu vermektedir. “ÖZETLE: trafik kazası veya benzeri multipl yüksek enerjili travma ile gelen hastanın öğrenilebilir ise kazanın araç içi-dışı emniyet kemeri takılı veya değil takla atmış atmamış gibi özelliklerini bilmek bazı yerlere fokuslanma açısından önemli olmakla birlikte ,sistemik olarak travma hastası yaklaşımının tamamını bilmek veya uygulamak da gözden kaçırma ihtimalinizi azaltacak durumlardır.Yazıyı çok uzatmadan : Altta linkleri olan yazı dizisine mutlaka göz atınız,önerilir iyi hafta sonları.. Bu arada hastadan anamnez alabilecek şekilde iseniz kaza nedeni hipoglisemi (dm hastası ) ,MI gibi başka hastalıklara bağlı da gelişmiş olabilir.Hasta öldü ise otopsiden ,ölmedi ise bu durumların olasılığını da mutlaka göz önüne alınız ,ve bunlara yönelik tedavi protokollerini de EŞ ZAMANLI başlatınız.TK vakalarını az gelmesi dileğiyle …Alttaki yazı serisinden güzel bir püf :
Travmaya Bağlı Ölümlerin Zamanları
ilk birinci saat;
Travmadan ölümlerin % 50’sini oluşturur. Hastalar hastaneye ulaşamaz. Ölüm nedenleri; büyük damarların ve beynin yaralanmasıdır.
1-4 saat arası:
Ölüm nedenleri; ciddi kafa travmaları, ciddi kanamalar ve ciddi multipl yaralanmalardır. Derhal ve doğru tedavi hayat kurtarır.
1-5 hafta arası.
Ölüm nedenleri; sepsis ve MOF’tur. Erken ve optimal yoğun bakım, ölümleri azaltacaktır. 1-http://www.turkcerrahi.com/makaleler/travma/2-http://www.turkcerrahi.com/makaleler/travma/travma-kinetigi/ 3-http://www.turkcerrahi.com/…/multipl-travmali-hastaya…/ 4-http://www.turkcerrahi.com/…/travma/organ-yaralanmalari/
