GLASGOW KOMA SKALASI
Adı üzerinde “koma” skalası gibi düşünülsede beyin fonksiyonlarını (göz açma-sözel yanıt(iletişim)-motor fonksiyon) kontrol etme ve tıbbı terminoloji de ortak bir dil kullanma açısından bilinmesi gereklidir.Bu skala asıl olarak kafa travmasına bağlı bilinç bozukluğunu değerlendirmek amacı ile geliştirilmiş ancak başka nedenli bilinç bozuklukları için de ölçeklendirme amacı ile kullanılmaya başlanmıştır.
Uyanıklığı bozulmamış bir hastada GKS kullanılması anlamsızdır.Bu skala uyanıklığı bozulmuş kişilerde kullanılır ise önemlidir.
Kolay bir yöntemi var mıdır?Kendi adıma bugün düşündüm(son 2-3 senedir GKS skoru da kullanmadım açıkçası) 🙂 sürekli pratikle akıla kazınabilen bir skala olmakla birlikte gözlem kağıtlarına çoğu hastanelerde de eklenmiştir.(sevk kağıtlarında skala mevcut ).Ben hasta üzerine yaklaşım şekli ile anlatayım,biraz daha akılda kalıcı şekilde.
Skala da birkaç hatırlatma minimum 3 puan, maximum 15 puan şeklindedir.Burada entübasyon endikasyon ve puanlamanın orta noktası 7-8 puan olarak düşünün.(7 puanın altı koma olarak kabul edilir) GSM olarak kısaltılabilir Görme ,sözel,motor şeklinde ve puanları G4S5M6=15 şeklinde deftere kaydedilebilir.Bu ne işimize yarayacak? örneğin; gece kafa travmalı bir hasta geldi.Değerlendirdiniz G4S4M5=13 olarak değerlendirdiniz,hasta 2 saat sonra veya nöbet devrinde skalası düştüğünde,hangi formundan düştü veya doğru mu hesaplandı açısından fikir verir.(keşke acile gerçek acil gelse de formları böyle ince ince doldursak,pek mümkün değil gibi mümkün olan yerler için öneridir)
Yaklaşım: Gözleri kapalı bir hasta yatıyor,ismi Ahmet olsun.Ahmet bey diye hastaya dokunmadan sesleniyoruz,belki de uyuyor kişi. Hasta ile “Geçmiş olsun Ahmet bey ?nasılsınız?” şeklinde yaklaşımınız hem insani hem de muayene yaklaşımı açısından fikir verir.Yani bir yandan hekim-hasta iletişimine başlıyoruz,bir yandan GKS hesaplıyoruz 🙂 .Hasta uyandı sözel uyarı ile, uyuyor ve uyandı ise siz oradayken normal bir insan tekrar gözleri kapatıp uyumaya geçmez dolayısı ile ilk kontrol uzaktan spontan gözler açık mıdır? Görme den 4 ü veririz,nasılsınız a cevap var ise spontan “sözel den 5 i de kaptı”,kolları havaya kaldırın gözler kapalı derseniz kaldırır ise motor dan da 6 yı kaptı.Hem bu arada taraf muayenesi yapmaya da başladınız.Üst ekstremitede kuvvet kaybı var ise gözler kapalı iken kuvvet kaybı olan kısım altta kalır(neyse o nörolojik muayene kısmına giriyor,ileride konuşuruz).Şimdi 3 bölgeye de bakıp ortak noktaları bulalım.
Uyumayan! gözleri kapalı bir hastaya yaklaşalım:
**Ahmet bey ?? yanıt yok,ikinci aşama ağrılı uyaran, göz açtı: 2 puan ,,ağrılı uyarana direkt müdahale(çekmeye çalışma),konfüze sözler: 4 : 4= G2M4S4: 10
** Şerife hanım ?? yanıt yok,ikinci aşama ağrılı uyaran, göz açtı: 2 puan, elinizi tuttu: 5 puan , spontan söz : 5 puan = G2M5S5: 12 (burada derin uykuda olabilir bu teyze):) hipoglisemi de de olabilir gibi.
**Mahmut Bey?? yanıt yok,ikinci aşama ağrılı uyaran, göz kapalı(1),elinizi tutturamadan ağrıyı algıladığını belirtti(kaçınma) :4 sözel yanıt : homurtu(2): G1M4S2=7 bu hasta KOMA da denebilecek bir hastadır.Solunum desteği gerekir ise(ki bu hastada gerekecek durumdadır) entübe edilebilir örneğin.
Sürekli yapıldığında veya elinizde çizelge olduğunda sürekli tekrarla oturacak bir puanlama skorudur. Motor yanıtta zaten göz açma yok =1 sözel yanıt yok=1 ,hasta ağrılı uyarana fleksör-ekstansör yanıt(deserebre durum gibi düşünün) max alacağı =6 puandır.
Bir de şu gözle baktıralım:
1- Hasta sözel uyaranla gözlerini açıyor ise ve sonrasında talimatlarınıza uyuyor( kolu kaldır indir vs,nasılsın ? neredesin? sorularına cevap veriyor sonrasında yine gözleri kapatıyor ise bu hastada puan :14 civarıdır. Metabolik(hipoglisemi en başta gelenlerden ) hadiseleri sorgulamalı.
2-Hasta gözler kapalı ağrılı uyaran ile açtı,nasılsın nerdesin? bilmiyorum vs (konfü) ağrıyı da elinizi itmeye çalışıyor ise ; G2M5S4 =11 civarı gibidir
3-7 puan ve altı zaten koma dediğimiz resimde farkettiğiniz sözel yanıt ve göz yanıtı yok. Hasta spontane fleksör veya ekstansör kasılmış haldedir.
**6 puan üzerine “kırmızı alan” ve üstünü de ekleyerek veya tersi olarak çıkararak da hesaplanabilir.
Özetle: Herkesin yoğurt yiyişi kendine,en güzeli çıktısını el altında bulundurarak görsel hafıza ile birleştirmek. Gerekirse ikinci kez değerlendirmek (baktıktan sonra) iyi çalışmalar dilerim.Konu ile ilgili pratik önerilerinizi bekliyoruz..
