Değerli dostlar öncelikle bu konu anlatımımda sizlere kan gazı başlığı altında metabolik asidoz,respiratuar alkaloz vs .. gibi kısımları anlatmayacağım.Bu konu anlatımı ile ilgili amacım kan gazının kliniklerde daha yararlı ve efektif kullanımını sağlamak ve kan gazına farklı bakış açılarından da bakabilmeyi sağlamaktır.Hemen hepimiz nefes darlığı ile gelen her hastadan kan gazı alınması gerektiğini biliyoruz.
Kan gazı analizi, kritik hastalıkların değerlendirilmesinde, hastalıkların etiyolojisinin
ve ciddiyetinin saptanmasında önemli role sahiptir.
Asit-baz dengesinin ve solunum dengelerinin değerlendirmesinde, arteriyel kanda oksijen (PaO2) ile karbondioksit parsiyel basınçlarının (PaCO2), oksijen satürasyonunun(SaO2), pH ve bikarbonat değerlerinin ölçümü, arter kan gazı analiziyle yapılmaktadır.Peki kan gazı sadece bunlardan mı ibarettir.Gelin kan gazı içerisinde yer alan değerler nelermiş hep birlikte bakalım.
Kan gazında yer alan parametreler:
*pH (7.350-7.450 )
*pO2 ( 80.0-100.0 )
*pCO2 ( 35.0 – 45.0 )
*SO2 ( 75 – 99 )
*tHb ( 11.5-17.4 )
*O2Hb ( 95-99 )
*HHb ( 1-5 )
*COHb ( 0.5-2.5 )
*MetHb ( 0.4-1.5 )
*Bili ( 3.0-49.7 )
*Na+ ( 135-145 )
*K+ ( 3.50-4.50 )
*Ca2+ ( 1.120-1.320 )
*Glu ( 3.3-6.1 )
*Lac ( 0.4-2.2 )
*HCO3 – ( 22-26 )
Görüldüğü üzere 2 dk da sonuçları çıkabilen,oldukça değerli kan gazı tetkikinde değerlendirebileceğimiz çok sayıda parametre yer almaktadır.
Genellikle hekimler kan gazını solunumun iki temel işlevine bakmak için kullanırlar : ventilasyon ve oksijenizasyon
Ancak kan gazı analizinde glukoz, Na,K,Ca gibi önemli elektrolitler,Hemoglobin, bilirubin,Karboksihemoglobin gibi düzeylere de bakılabilmekte ve metabolik durumlar ile ilgili bilgi de edinilebilmektedir!
Yani kan gazı solunumsal problemlerde elbette oldukça önelidir;ancak kan gazını sadece saturasyon ve pH değerine bakmak için kullanmamalıyız.Birçok klinikte hemogram sonuçları 30 dk ; biyokimya sonuçları ise ortalama 1 saatte çıkar.Oysa anormal görünüme sahip herhangi bir hastadan kan gazı almış olsak 2 dk içinde çıkan hemoglobin,glukoz,sodyum,potasyum,karboksihemoglobin gibi önemli tetkikleri de görmüş olacağız.
Yine kan gazı analizi endikasyonları çoğu hekim tarafından
• Metabolik ve respiratuar asidoz ve alkalozun tanısı ve takibi
• Solunum yetmezliğinin tipinin saptanması
• Verilen tedavinin etkinliğinin belirlenmesi
• Oksijen tedavisinin endikasyonu ve takibi
• Ani gelişen ve nedeni açıklanamayan dispne
olarak bilinmektedir.
Bu bilgilerin doğruluğunu elbette tartışmayacağız.Ancak kısaca 2 olguyla kan gazına farklı bakış açılarından da bakabilmeniz için amacıma ulaşmayı planlıyorum.
OLGU-1
75 yaşında bayan hasta ilçe devlet hastanesine konfüzyon ve letarji semptomlarıyla getiriliyor.Vitalleri stabil olan hastanın kliniği değerlendirilerek hastanın SVO kliniğinde olduğu ve difüzyon MR görüntülemeye ihtiyacı olması nedeniyle bir üst merkeze sevk edilmesine karar veriliyor.Bir üst merkeze SVO ön tanısı ile gelen hastadan yeniden rutin kan tetkikleri alınarak Difüzyon MR çekiliyor.1 saat sonra çıkan biyokimya sonuçlarında sodyum değerinin 118 olduğu farkediliyor.Hastanın kliniğini açıklayacak tablo=Hiponatremi
OLGU-2
45 yaşında erkek hasta evde banyoda bayılmış olarak bulunuyor ve 112 ambulansıyla Acil servise getiriliyor.Acil servise getirilen hastanın bilinci kapalı,sözel uyaranlara yanıt yok.Vital bulguları stabil olan hastada yine intrakranial bir patoloji olabileceği düşünülüyor.EKG çekiliyor.Rutin tetkikler ve kardiyak tetkikler alınıyor.Beyin BT ve Dif.MR çekiliyor.Sonuçların normal çıkması üzerine saatler sonra bir de kan gazı alalım deniliyor.Kan gazından karboksihemoglobin değeri oldukça yüksek çıkıyor ve hasta hiperbarik oksijen tedavisi almak üzere yönlendiriliyor.Hastanın kliniğini açıklayacak tablo= banyo sobası karbonmonoksit zehirlenmesi
Bu ve benzeri olgular Gis Kanama açısından hemoglobin düşüklüğü veya Hipoglisemi açısından glukoz düşüklüğü gibi durumlar şeklinde de örneklerle çoğaltılabilir.Bu yüzden kan gazını sadece dispne ile gelen hastalardan değil komplike klinikle gelen her hastadan almalıyız.Kısa sürede çok önemli verilerle tanıyı ilk 5 dakika içinde koymamızı sağlayabilir.
