YAŞANMIŞ OLGU ÜZERİNDEN GİDELİM;
Minimum gereksinimler;
- 1 Hekim
- 3 Sağlık personeli
- Monitör-Spo2-damar yolu-izotonik-bulunabilirse (kapnografi)
- O2-Ambu-Adrenalin-Entübasyon seti(gerekirse kullanmalık amiodaron)
40 yaş erkek hasta tekerlekli sandalyede polikliniğe girdi,vardiya usulu çalışılan işyerinden nefes alamama şikayeti ile tarafımıza başvurdu.Hastanın genel durumu orta şikayetinin nefes darlığı olduğunu söyledikten sonra bilinci kaybolması üzerine hasta kırmızı alana hızlıca çekildi.
Amaç: Hızlı kaybolan kardiyopulmoner dolaşımı sağlamak ve bunun hastada gözlemlediğimiz bilincinin yerine gelmesini (beyinin oksijenlenmesini )sağlamak,ayrıca beyinin zarar görmesini önlemek, 2.olarak da kalbin hasar görmesini önlemek, ayrıca hastada arrest nedenini müdahale sonrası da olsa adını koymak(ona göre müdahale edilme yöntemi değişecektir)klinik olarak beyin yetersiz kanlandığını belirtiyor(BİLİNÇ YOK ) 2.hedef bu durumun olası nedeni KALP; Monitörize ederek hastanın kardiyak durumunu öğrenmeye çalışıyoruz.(geri döndürülebilir nedenler olabilir ilk aşamada önemli değil-herzaman aklımızda CPR esnasında düşünüyoruz)Bu arada destek oksijen açarak sonradan düzene sokarsak kaybolan zamandaki kandaki oksijenlenmeyi telafi edeceğiz. (biraz “CPR for dummies”serisi gibi anlatıyorum farkındayım,ama faydası olur umarım)
CPR kalitesi nasıl olmalı,önceki yazılarda hatırlatmıştık dakikada 100-120 basmak gerekir(stay i alive ) şarkı ritminde kalp masajına başlıyoruz,enaz 5 cm yandan bakıldığında 1/3 kadar göğüs kafesi inmeli.En az 2 dakika sürmeli bu esnada alttaki monitorizasyon,damar yolu açılmalı..
Müdahale: Hasta kırmızı alanda sedyeye alındıktan sonra CPR a başlanır,en az hekim hariç 3 sağlık personeli olmalıdır.
Kişiler önceden konuşulup planlanması gerektiği üzere(veya o anda sizden order bekleyebilir)
1.sağlık personeli kalp masajına başladıktan sonra bu arada ;
Hekim ambu ile %100 O2 vermeli havayolu kontrolü-O2(hekim )ve nabız kontrolü bu esnada yapılabilir
2.sağlık personeli monitörize etmeli
3.sağlık personeli Damar yolu açılmalı
**Burada trik noktalardan birisi(kendi açımdandır klavuzda yer belirtilmez, yapıcı eleştiriye açıktır) hekim ekip lideridir.Durumu belirleyecek gerekirse şoklayacak olan da o olduğundan CPR da kalp masajına ilk olarak hekimin başlamaması ve kişi sayısı yeterli ise mümkünse hekim kalp masajına sonlara doğru çıkmasında fayda var.Masaja başlayıp bir de ekibi yönetmek çok zor olabilir
Geldiğimiz durum daha algoritmanın burası, bu arada ; CPR devam eder iken; monitörize edilen hastanın durumuna ambuda iken(hekim) (en uygun pozisyon olur tüm ekibi göz önüne de alabilirsiniz ismen hitap açısından da daha uygun olur) hastada monitörizasyon sağlandığında CPR a ara verilerek(ÇOK KISA ARA) göz atılır.
1-VF var ise veya Nabız yok(siz zaten başında karotisten kontrol ediyorsunuz) nabızsız VT var ise bir kez ŞOKLUYORUZ. Sonra 2 dk CPR daha yapıyoruz.Ara verip ritim dönmüş mü bakıyoruz.
2-Hastanın ilk değerlendirilmesi ASİSTOLİ/NEA ise (nabızsız elektriksel aktivite)(yine nabız bakılmalı farkında iseniz) CPR a DEVAM ediyoruz.Burada diğer yoldan farklı olarak ADRENALİN BAŞLIYORUZ ve İLERİ HAVA YOLUNU düşünmeliyiz.(imkan-kişi var ise entübe ediyoruz)
BİR TUR CPR DAHA YAPIYORUZ (2 dakika )
**Burada yaklaşım kişinin VF/nabızsız VT(şok) ve Asistoli/NEA (şoksuz CPR a devam )ya göre değişiyor algoritmanın tamamına bakarsanız.Trik nokta kalpte bir ışık görüyor iseniz (aritmik de olsa atıyor ise VF-Nabızsız VT gibi) bu kalbe hemen adrenalin başlamadan CRP/ŞOK ile birlikte 2 tur bekliyoruz.3.turda ADRENALİN burada da başlanır.
**Ancak Asistoli/NEA var ise ilk gelişinde CPR sonrası kontrolümüzde bu durumu görünce monitörde 2.turda CPR ile birlikte ADRENALİN başlıyoruz. Ayrıca ileri hava yolunu da düşünüyoruz.Alta göz atınız;
Devamında hastanın ritmi şoklanabilir ritme gelir ise,2 dklık CPR arasında göz attığınız durumlar.ŞOKLUYORUZ.Bu arada hasta entübe edildi.Adrenalin 3-5 dakikada bir hidrasyon giden damar yolundan pushelendi.
Burada AMİODARON ne zaman? Farkında iseniz kalpten umut görülen tarafta,yani CPR sonrası ŞOKLANABİLİR RİTİM var ve 3.KEZ ŞOK yapıldıktan sonra başlıyoruz.Önce 300 mg yükleme, sonra 150 mg idame yapıyoruz.
Sorulan sorulardan birisi CPR da ;bikarbonat =yeri yok ,atropin= yeri yok ,dopamin =yeri yok .Hastanın kalbi ritme döner ise,yoğun bakım tedavisinde gerekli olanlar belki.Bu arada GERİDÖNDÜRÜLEBİLİR NEDENLERİ DÜŞÜN kontrol et.Nelerdi onlar?Nasıl anlayacağız?
Hipovolemi(sıvı veriyoruz,aralıklı tansiyon kontrolü),Hipoksi-asidoz(alabilirseniz kan gazı alın),hipo/hiperkalemi(tetkikler alındı),Hipotermi(gelişinde check edildi),Tansiyon pnomotoraks(şüphe),Tamponad kardiyak(hastabaşı ko?),Toksinler(şüphe),Trombız pulmoner(hasta-şüphe),kardiyak tromboz(muhtemel en sık sebep) (altta)
CPR algoritmayı enaz 3 kez okuma ve kafanızda canlandırma ile ancak oturur dostlar.veya bir kıdemliniz ile birlikte konuşarak tatışarak yukarıdakine benzer vakalar canlandırılarak.Gözünüzde hastanenizin kırmızı alanında CPR odasını da gözünüzün önüne getirin.Geldiği gibi; arrest dediğiniz an CPR başlayın,ekibi koordine edin,kendinizi öne atıp yormayın.Siz CPR yaparsınız ama yöneteccek başka kimse bulamazsınız.Hastanın ilk turundan sonra nabız ile ritim kontrolünde (hastanın başında/yanında ambuda olabilirsiniz veya hastayı monitörü görebileceğiniz en uygun ortamda ) ilk turdan sonra kalbin ışığına göre yaklaşım değişecek (küçük ama önemli püf noktalar)Tamamına göz atınız dostlar.En az 3 kez okuyun takıldığınız noktalarda konuşalım..
