Yazı Künyesi: #00040#
(Mesengerdan gelen soru üzerine spontan konu)
Soru: hocam triyaj da örneğin “sarı” ya gelen hangi hastaları konsülte etmeliyim?
Tabiki bu sorunun net ayrılmış bir cevabı yok.Yeri gelir yeşil hastası da konsülte edilebilir.O anki hastanın durumu,laboratuar tetkik imkanı,görüntüleme imkanı veya uzmanın hastaya tedavide katabileceği şeyler (malzeme vs eksikliği,ekip eksikliği (ameliyathane vs ) gibi değişebilir.Bazı durumlarda hastayı sevk etsem mi ? etmesem mi gibi arada kalınan durumlarda var ise ilgili uzmandan tavsiye-fikir almakta çok önemlidir. Soru üzerinden triyaj ın kendi adıma öneminden bahsetmek isterim.
Triyaj acil hekimliğinde olduğu kadar aslında polikliniklerde de adı olmasa da bazen uygulanan bir durumdur. Diyabet hastaları örneğin aç karnına tetkik vermeye geldiklerinde sıra beklerlerse hipoglisemi atağı vs geçirme ihtimalleri artar, hele ki sırası öğlen vaktine yakın ise.Burada “çalıştığım EAH harici,devlet hastanelerinde hiç görmedim ama yinede önermekte fayda var ” dahiliye polikliniklerinde bu hastalara öncelik sağlamak veya bu durumu koordine etmek(yani bir an önce tetkik kontrol için gelen hastaları tetkik girişleri yapılarak laboratuvara yönlendirmek) öncelikle hasta olmak üzere sizin yönetmiş olduğunuz polikliniğinde hızlı ve kaliteli işlemesine neden olur.Bir anda poliklinikten hasta bayıldı şikayeti ile çağrılabilirsiniz örneğin ve hasta için risk oluşturur sizin de polikliniğiniz aksayabilir.
Acil serviste triyaj gibi önemli bir uygulamayı genellikle tecrübeli bir hemşire veya sağlık memurunun yapması beklenir.Ama herzaman olmayabilir.Acil bir ekip işidir o yüzden sürekli çalıştığınız ekibe arada hizmet içi eğitim şekli ile bilgilendirmekte fayda vardır.Örneğin birinci hastanın genel durumu yüz ifadesi fazla değişmemiş ile ikinci hastanın her halinden karın ağrısı çektiği belli olan hasta kılavuza göre her ikisi de “sarı” olarak ayrılır.Ama öncelikli değerlendirme bazen (ayrımcılık kelimesinin her türlüsüne karşıyım ama burada kullanacağım “pozitif ayrımcılık” yapılarak) üzerine farklı bir “işaret vs” konularak,veya sözel olarak hocam “müşahade 2 deki karın ağrısı biraz sıkıntılı gibi” size geribildirim de bulunması,iletişimde kalınarak öncelikli değerlendirmeye almak bazen hızlı yaklaşım hayat kurtarabilir.Biliyorsunuz sesi çıkmayan bazen daha acil vaka olabilir,o yüzden burada triyaj da çalışan çalışma arkadaşınızın vitaller ile birlikte ANT saturasyon ölçerek herhangi bir anormallik saptadığında ortam yoğun değilse yanınıza gelerek,yoğun ise yanına birini vererek veya göğüs ağrısı ile gelirse hasta direkt EKG odasına alıp size haber vererek,hastaya ulaşıp değerlendirmenizi sağlaması öncelikle hasta olmak üzere nöbet ekibinin rahat ve sıkıntısız bir nöbet geçirmesini sağlayabilir.
Sadece triyaj hemşiresi mi? hayır.Kan tetkiklerini tüplerin taşıyan personelden,sıradan çağıran güvenlik görevlisine kadar ekip işidir acil.
Acilde çalıştığım süre içerisinde 2 kez sözel şiddete maruz kaldım.Birisi bariz triyaj ve koordinasyon eksikliğindendi. Hasta bakmakta iken kucağında bir çocukla başıma gelen bir babanın tabiri caizse “çemkirmesi” idi.Hastayı fark etmiştim ama çocukta herhangi bir ağlama veya bana “hocam şu şikayetle geldi ” diye bir uyarı olmadığından reçeteyi yazıp hemen dönmeyi düşündüm içimden.Tam o anda baba “hocam bakmayacak mısınız? merdivenlerden düştü vs vs gibi insanı irrite eden ve tehditkar bir ifade kullandı” ben de malesef çoğu gereksiz olmasına rağmen hızlı bir muayeneden sonra “tüm vücut grafisi” sayılabilecek şekilde x-ray aldım.Sırf gözden birşey kaçmasın diye ve bu (sonradan baba olunca anladığım ruh haline bürünmüş kişinin ve hastasının ) bir an önce işini halledip mümkünse acil servisten uzaklaşmasını istememden dolayı idi.Burada olması gereken şu idi.Ekibe bu vb durumlarda bana sözel olarak “hocam merdivenden düşmüş” şeklinde kısa bir bilgilendirme yapılması o anki yönetimimi değiştirebilirdi. Bunu tabi ki orada sırayı ayarlayan kişiye siz söyleyip öğretmezseniz tabiri caiz ise “fırçayı sözel şiddeti yiyecek kişi siz oluyorsunuz” bazen fiziksel şiddeti.O yüzden triyaj söylediğim gibi bir ekip işidir.Hemşiresi-attsi,personeli-güvenliği ile aslında tam bir kriz yönetim şeklidir.
Triyaj ekibine öneriler:
-Hasta kırmızı ise zaten bellidir(tabloyu inceleyin) gideceği yer bellidir müdahalesi bellidir
-Burada önemli nokta “sarı” gibi gelip sonradan “kırmızıya” dönebilecekler
Burada zaten ANT saturasyon fiks herkese bakılmalı,saturasyon ve vitallerin önemi ile ilgili yazıya göz atabilirsiniz (mümkünse saturasyon cihazı ile anamnez alırken bakın nabız ve spo2 ordan zaten hızlıca check edilecektir)
Birkaç Sarı yaklaşım örneği:
1-Şidddetli baş ağrısı:
ile gelen hastada ANT SPo2 bakıldıktan sonra bizim KIRMIZI ya dönebilecek durumları hızlıca gözden geçirmemiz gerekir.Neler bunlar ?
-ense sertliği(SAK,menengit vs)
-anizokori(anamnez,fm desteklerse ve subdural hematom a bağlı shift,zehirlenmeler vs)
2-kardiyak olmayan göğüs ağrısı denmiş örnek olarak
kardiyak olmadığını ekarte etmek için öncelikle
-EKG
-Hızlı muayene sonrası gerekirse akciğer grafisi
-Spo2 ANT de değişiklik anormalliğe bağlı ayırıcı tanılara yönelik hızlı tetkikler (troponin,kan gazı,d dimer vs )
Bu hastalar için de “sarı” bunlar demeden önce “kırmızı” olmadığından emin olmak çok önemli, yoksa tetkiğe yolladığınız hasta yolda arrest olabilir.Başta bakmadığınız-baktırmadığınız ANT spo2 den dolayı. Vitaller her işin başıdır. O yüzden önemini triyaj görevlisine sürekli hatırlatınız.Hasta bradikardikdir, nefes darlığı tarifler,ANT yapsanız farkederseniz yaklaşım farklıdır.Bakmazsanız tetkiğe giderken- sonuçlarını beklerken hastayı RES e çekmek zorunda kalabilirsiniz.Veya Spo2 si 75 lerdedir. Siz bakmadan grafiye yollarsınız yolda fenalaşabilir.
Triyaj formunun çıktısını alıp kendinize yönelik (çalışma prensibi vs ) ekibe de koordine ederek şunu şöyle yapalım,şu tip hastalar gelirse bana sözel bilgi verin ben işi koordine edeyim diyerek ekip liderliğini üstlenin. Çünkü triyaj hemşiresine de o hastayı niye öne aldın diyerek “çemkirenler” de çıkabilecektir.
Son söz : Acil bir ekip işidir,ekibin LİDERİ de “acil hekimidir”.Önleyecek yaklaşımları öngörüleri de kendi çalışma prensbinize göre ayarlayabilirseniz,acil hekimliği sözel fiziksel olumsuz durumlarla karşılaşmadan daha motive olarak çalışırsınız.İyi çalışmlar dilerim katkılarınızı bekliyorum
ACT FACEBOOK SAYFASI TIKLAYINIZ
