Yazı Künyesi: #00008#
Tercihler yapılıyorken Türkiye’deki acil tıp branşıyla alakalı klişe yargıların ötesinde bir yazı paylaşmak istiyorum. Bu yazının acil tıp uzmanı olmak isteyenlere veya tereddüt edenlere yardımcı olmasını temenni ediyorum.
Kendim bir acil tıp hekimiyim.Dünyaya bir kez daha gelsem ve doktor olsam, uzmanlık dalı olarak tekrar acili tercih ederdim hiç tereddütsüz. DOKTOR olursam tabi!
Bir branşı tercih edip hayatımızı o yönde şekillendirmek istiyorsak o branşla alakalı olumlu ve olumsuz yönleri birlikte değerlendirmemiz gerekmektedir. Sadece kulaktan dolma bilgilerle, ön yargı ile yaklaşılagelen acil tıpın içine girildiğinde hiç de öyle olmadığı anlaşılacaktır. Burada acil tıp branşının aklıma gelen olumsuz yönlerini madde madde paylaşacağım.Bir sonraki yazımda da Acil tıp’ın olumlu yanlarını maddelerle açıklayacağım. Herkes kendi konumuna ve durumuna göre değerlendirme yapabilir.
Öncelikle acil tıbbın olumsuz yanları:
1- YOĞUNLUK
Evet tüm türkiyede 2. ve 3. basamak muayenelerinin 1/3’ünü Acil doktorları yapmaktadır. Yani tüm diğer branş doktorları 2 hasta bakarken, acil tıp doktorları 1 hasta bakmaktadır. Acil hekimi sayısının tüm doktorlar arasındaki oranı ise bu oranla kıyas kabul etmeyecek derecede azdır.
ANCAK BURADA GÖZDEN KAÇAN BİR DURUM DAHA VARDIR. YOĞUNLUK ASLINDA BAŞLI BAŞINA SAĞLIK SİSTEMİNİN ORTAK SORUNUDUR. POLİKLİNİKLER SERVİSLER YOĞUN BAKIMLAR HINCA HINÇ HASTA İLE DOLUDUR. TÜM TÜRKİYEDE SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞINA GÖRE 1 YILDA YAKLAŞIK 700,000,000 MUAYENE OLMAKTADIR! YANİ YOĞUN DİYE BİR BRANŞI TERCİH ETMEMEK ŞU DURUMDA KLİNİK BRANŞLAR İÇİN NEREDEYSE İMKANSIZ HALDEDİR.
2- GÜVENLİK ZAAFİYETİ.
Acil servisler kavga ve gürültünün şiddetin çok olduğu yerler olarak akıllara kazınmıştır. Tüm şiddet olaylarının neredeyse %79 u acil servislerde vukuu bulmaktadır.
ANCAK BURADA DA BİR ALGI OLDUĞUNU SÖYLEMEDEN EDEMEYECEĞİM. EN FAZLA BEYAZ KOD VEREN, HAKARETLERE BİLE DAVA AÇAN ACİL SERVİS HEKİMLERİ BU ORANI ARTTIRMAKTADIR. YOKSA GÜVENLİK ZAAFİYETİ VE ŞİDDET ACİL SERVİSLERİN DEĞİL TÜM SAĞLIK SİSTEMİNİN ORTAK SORUNUDUR. BUNA BİR ÖRNEK VERMEK GEREKİRSE GERİYE DÖNÜK SAĞLIKTA ŞİDDET HABERLERİNİ TARAYINIZ ŞEHİT DR ERSİN ASLAN’DAN EN SON POLİKLİNİKTE TEKME TOKAT DÖVÜLEN PEDİATRİ DOKTORUNA KADAR HER BRANŞ DAYAKTAN ŞİDDETTEN NASİBİNİ ALMAKTADIR. POLİKLİNİKLERDE MEYDANA GELEN ŞİDDET OLAYLARI ACİL SERVİSTEKİLERİ ARATMAZ. TÜM BUNLARA MUKABİL İŞE YARAMASA DA ACİL SERVİSLERDEKİ GÜVENLİK GÖREVLİSİ SAYISI HASTANENİN HİÇ BİR BİRİMİNDE BU KADAR FAZLA DEĞİLDİR. YANİ ŞİDDETTEN KORKUP ACİLİ DEĞİL DOKTORLUĞU BIRAKMAK GEREKMEKTEDİR
3- YETERSİZ PERSONEL SAYISI
Doktorundan hasta taşımasına kadar bir eksiklik herkesin dikkatini çekmektedir. ANCAK DİKKATLİ BAKILIRSA BU DA ACİL SERVİSLERE HAS OLMAYIP TÜM SAĞLIK SİSTEMİNİN ORTAK SORUNUDUR
4- KÖTÜ HASTA PROFİLİ
Sigortası olmayan, randevu alamayan, acelesi olan,iş çıkısı hekime başvurmak isteyen, sosyo ekonomik düzeyi düşük olanlar, madde bağımlıları,evsizler, bakacak kimsesi olmayanlar, sarhoşlar…Acil servis hekimi tüm bu hastalarla muhatap olmaktadır.
ANCAK ACİL HEKİMİ BU HASTAYI SİZE KONSÜLTE EDERSE SİZ DE BU HASTALARLA MUHATAP OLMAK DURUMUNDA KALIYORSUNUZ. YİNE DE SOKAKTA GÖRSENİZ YOLUNUZU DEĞİŞTİRECEĞİNİZ TİPTEKİ HASTALARLA ACİL HEKİMİ KADAR KİMSE MUHATAP OLMAMAKTADIR
5- HASTALARIN ACİL SERVİSTE UZUN SÜRE BEKLEMESİ VE HASTA YAKINIYLA SÜREKLİ MUHATAP OLMA.
Aslında bu acilin dolaylı sorunudur.Yatış verilen hastalar, kimsenin sahiplenmediği hastalar, tanısı acil tetkikleriyle net konulamayan hastalar acil servislerde uzun süre beklemektedir. Ayrıca konsültan hekimler de kendi servislerindeki iş yoğunluğundan,ihmalden veya tembellikten, bazen de bezmişlikten davete geç icabet etmeleri buna tuz biber ekiyor.
ANCAK ACİL TIP UZMANINA ARADA KALMIŞ EVE GİDECEK KLİNİĞİ OLMAYAN HASTALARI KENDİ İNİSİYATİFİYLE YATIRMA YETKİSİ VERİLMİŞ OLMASI ORTADA KALAN HASTALARLA ALAKALI SORUNU BÜYÜK ÖLÇÜDE ÇÖZMÜŞTÜR. TABİ ACİL HEKİMİ ARAMIZ BOZULMASIN DİYE BU YETKİYİ KULLANMAMAZLIK YAPMAZSA…
YER YOKLUĞU KONUSU İSE ACİLİN DOLAYLI SORUNU OLUP ASIL SERVİSLERİN BÜYÜK SORUNUDUR. SERVİS HEKİMLERİ YATIŞ ENDİKASYONU OLAN BİR ÇOK HASTAYI REÇETE İLE TABURCU ETMEKTE VEYA YER AÇMAK İÇİN KLİNİĞİ HAFİF DÜZELMİŞ HASTALARI SERVİSTEN TABURCU ETMEK DURUMUNDA KALMAKTADIR. BU DURUM YAKIN GELECEKTE DİĞER BRANŞLARIN HUKUKİ AÇIDAN BAŞINI ÇOK AĞRITACAKTIR. ÖRNEK: TÜRKİYEDE NEREDEYSE HİÇ BİR KARDİYOLOG KALP YETMEZLİĞİ, HİÇ BİR GÖĞÜS HASTALIKLARI UZMANI DA CURB 65 PUANI 2-3 OLAN PNÖMONİLİ HASTAYI YATIRMAMAKTADIR. DAHA DOĞRUSU YATIRAMAMAKTADIR! BU HASTALARIN MESULİYETİNİ SAĞLIK SİSTEMİ BU HEKİMLERİN ÜZERİNE YIKMAKTADIR.
6- GELİR ADALETSİZLİĞİ.
Tüm hastaların 1/3 üne bakmasına rağmen tüm dönerin 1/3 ünü acil servisler almamaktadır. Mesela 9-10 günlük bayram tatillerinde tüm hastalara primer acil servis bakıp normalden fazla çalıştığı halde, tüm hastanenin 9-10 günlük tatil nedeniyle döneri düşeceği için, acil hekiminin de döneri düşmektedir.
ANCAK BU DURUM ACİL HEKİMLERİNİN TOPLU TALEP ETMELERİ HAKKINDA KAZANABİLECEKLERİ HAKLARI OLUP, GÜNÜMÜZDE DEZAVANTAJ OLSA DA GELECEKTE BELKİ DE AVANTAJA DÖNÜŞECEKTİR
8-BAYRAM SEYRAN ÇALIŞMAK
Bunu izah etmeye lüzum dahi yok. Her ne kadar bayramları bölüşseler de bayramda seyranda haftasonu primer hasta bakan acil hekimleridir. Diğer branşların tatil günlerinde çalışmıyor olması, tek ulaşılabilir hekim olarak acil hekimini ortaya çıkarmaktadır. Acil servisler de şişmektedir.
ANCAK KLİNİĞİ OLAN BRANŞLARIN TAMAMINA YAKINI DA GEREK İCAP GEREK AKTİF OLSUN NÖBET TUTMAKTAN KURTULABİLMİŞ DEĞİLLERDİR. YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI YÖNETMELİĞİNE GÖRE BİR BRANŞTA 6 VE DAHA FAZLA UZMAN VARSA O BRANŞ HEKİMLERİNE ACİL SERVİSTE MÜSTAKİL BRANŞ NÖBETİ TUTTURULACAKTIR. YANİ DİĞER BRANŞLARIN YAKIN GELECEKTE ACİL SERVİSLERDE PRİMER HASTA BAKTIĞINI GÖRÜRSENİZ ŞAŞIRMAYIN. HALİ HAZIRDA BAZI BÜYÜK HASTANELERDE UYGULANAN BU YÖNTEM, YAKIN GELECEKTE TÜRKİYE ÇAPINDA OLACAKTIR. BU DURUMDA BAKANLIĞIN ANLAYIŞI 7/24 ACİL HİZMETİ SUNMAKTAN ÇIKIP 7/24 SAĞLIK HİZMETİ SUNMA ŞEKLİNDE EVRİLMEKTEDİR.
9- 45 YAŞINDAN SONRA KİMSE ACİL TEMPOSUNDA NÖBET USULÜ ÇALIŞABİLECEĞİNİ ZANNETMEMEKTEDİR.
Bu her acil uzmanının aklındaki bir sorundur.45 inden sonra cerrah gece gelip acil ameliyat yapıyorsa, kardiyolog gece gelip anjio yapıyorsa acil hekimi de çalışacaktır. Ancak ilerleyen yıllarda acil hekimi sayısının artmasıyla,alttan gelen genç jenerasyon sayesinde acil hekimleri gece nöbetlerini “daha rahat” geçirmesi muhtemeldir.
10- HUKUKİ SORUNLAR.
Gerek hasta yoğunluğu gerekse konsültasyon isteyerek gece arkadaşını rahatsız etmeme gibi durumlar neticesinde bazı hukuki sorunlar oluşmaktadır. Acil hekimi yoğunluktan hasta atlayabilmekte,muayeneyi kısıp tahlil ve tetkike yüklenerek tahlil üzerinden hasta değerlendirmektedir.
ANCAK BU DURUM NEREDEYSE TÜM KLİNİK BRANŞLAR İÇİN DE BÖYLEDİR. HİÇBİR POLİKLİNİKTE HİÇBİR HASTANIN TANSİYONU DAHİ ÖLÇÜLMEMEKTEDİR.POLİKLİNİKLERDE HASTA YOĞUNLUĞUNDAN HEKİMLER DE MUAYENEYİ KISIP HASTAYI DA TATMİN ETMEK İÇİN ALABİLDİĞİNE TETKİKLERE YÜKLENMEKTEDİR. BU DURUMDAN BELKİ DE EN FAZLA RADYOLOGLAR MÜZDARİP OLMAKTADIR. POLİKNİKLERDEN GELEN BATIN USG LERDEN RADYOLOGLARA GINA GELİR OLMUŞTUR. BU DURUM ARTIK TÜM SAĞLIK SİSTEMİNİN BİR DAVRANIŞ SORUNU HALİNE GELMİŞ OLUP, ACİL SERVİSLERDE DE KENDİNİ GÖSTERMEKTEDİR.
11- EĞİTİM SORUNU
Ülkemizde birkaç yer hariç neredeyse hiç bir kurumda acil tıp eğitimi verilmemektedir. Haftalık bazı derslerde ÖĞRETİM yapılsa da EĞİTİM yapılmamaktadır. Asistanlar ya kendi kendilerine bir yol tutmaktadır, ya da kendinden önce bir yol tutmuş kıdemlisinden bir şeyler öğrenmektedir. Ülkemizdeki eğitim sistemi “yüzme bilmeyeni denize at, boğulmazsa yüzmeyi öğrenir” mantığıyla işlediğinden herkes kendi nosyonuyla hasta bakmaktadır.
ANCAK BU DURUM DA ACİLLERE HAS DEĞİLDİR. YİNE BİR KAÇ YER HARİÇ ÖZELLİKLE DAHİLİ BİLİMLERDEKİ KLİNİKLERDE ASİSTANLAR SERVİSLERDE VE POLİKLİNİKLERDE TEK BAŞLARINA HASTA BAKMAKTADIR. HOCALIK BİR RÜTBE OLARAK KAPIDA BİR TABELA OLMAKTAN ÖTE GİTMEMEKTEDİR. SEMİNER VERMEKLE, DERS ANLATMAKLA EĞİTİM VERİLMİŞ OLMAYACAĞI, HASTAYA YAKLAŞIM, ÖĞRENDİKLERİNİ UYGULAMA YETİSİNİ KAZANMA VE USTA ÇIRAK İLİŞKİSİ DENİLEN İLİŞKİNİN KURULMASI İÇİN HOCALARIN SAHALARDA OLMASI AKTİF HASTA BAKIYOR OLMASI GEREKMEKTEDİR.OYSA DURUM BÖYLE DEĞİLDİR. EĞİTİM SORUMLULARI, HOCALAR, AKADEMİK ÜNVAN SAHİPLERİ HASTA BAKMAKTAN EL ETEK ÇEKMİŞTİRLER. BUNDA YILLARCA ÇALIŞMIŞ OLMAK, TÜKENMİŞLİK SENDROMU, BİZİM ZAMANIMIZDA BÖYLEYDİ ANLAYIŞI VE YIPRATICI GEÇEN ASİSTANLIK YILLARININ PAYI OLMASI MUHTEMELDİR. ANCAK HANGİ SEBEPTEN OLURSA OLSUN TÜRKİYEDE UZMANLIK ÖĞRENCİSİ OLAN ASİSTANLAR GERÇEK MANADA BİR EĞİTİM ALMAMAKTADIRLAR.İSTİSNALAR HARİÇ!
Rizevi
Acil Tıp Uzmanı
